Met de provincie Groningen en waterschap Noorderzijlvest als financiële grondleggers is het programma Gouden Gronden opgezet. Het wil vooral oude, bestaande kennis over de bodem op peil houden en doorgeven. ‘In het landbouwonderwijs is daar geen aandacht meer voor’.

Boeren doen hun stinkende best

Gert-Jan Stoeten is deeltijdboer in Zuidhorn. Hij houdt een aantal Groninger Blaarkoppen en doet aan agrarisch natuurbeheer, via het samenwerkingsverband Agrarisch Collectief Groningen West is hij bij Gouden Gronden betrokken. ,,Ik wil goed omgaan met de omgeving en weidevogels beschermen. Bij ons in de Zuiderpolder zitten zo’n 40 grutto-paartjes. Alle boeren hier doen hun stinkende best die te behouden.’’

Maar, weet Stoeten, om dat te bereiken is kennis nodig, vooral over de bodem. Kennis die de aanstaande boer op school volgens hem amper nog vindt. ,,In de akkerbouw en veehouderij weten we alles over bodemparameters en gewasbeschermingsmiddelen. Het onderwijs heeft zich gericht op de chemische benadering. De kennis van de ondergrond is naar de achtergrond verdwenen.’’

Bodem is vaak niet in orde

En die kennis is van essentieel belang, doceert Bjartur Swart van Earth Care Solutions uit Tuk op de nieuwjaarsbijeenkomst van Gouden Gronden in Oldehove. ,,We willen klimaatbestendige landbouw, maar dat kan alleen als de bodem in orde is. We willen klimaatbestendig waterbeheer. Daarvoor moet de bodem in orde zijn.’’

En in orde is de bodem vaak niet, weet Swart. Het is vooral te merken in de zomers die steeds warmer en droger zijn geworden. ,,De grond is verdicht, de sponswerking is er niet meer. Gevolg is dat de grond water niet meer kan vasthouden. Als het regent staan er snel plassen op het land, het water komt de bodem niet meer in.’’

Worm van onschatbaar belang

Een belangrijke oorzaak is de worm. Beter gezegd: het ontbreken van de worm. De worm is van onschatbaar belang voor een goede bodem. De gangen die hij graaft zorgen voor de sponswerking van de bodem, zegt Swart. De vegetatie die de worm bovengronds ophaalt, tot zich neemt en weer afscheidt in de bodem, voeden de grond.

Maar die worm verdwijnt op veel plekken, zegt onderzoeker Jeroen Onrust. Verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen deed hij de afgelopen jaren onderzoek naar wormen. Liggend op een karretje zocht hij vele kilometers verschillende soorten weiland af op zoek naar wormen. In het donker, want dan komen ze naar boven.

Grondverstoring

In Oldehove presenteerde hij de resultaten van zijn onderzoek. Hoewel er meer soorten wormen zijn, verdeelt Onrust ze in twee categorieën: rode en grijze wormen. De rode wormen leven in de bovenlaag en komen bovengronds om zich te voeden met organisch materiaal. De grijze wormen leven dieper in de grond.

En het zijn de rode wormen die verdwijnen, zegt Onrust. ,,Het onderzoek wijst uit dat 75 wormen grijs is, nog maar 25 procent is rood.’’ Reden is grondverstoring.

Injecteren drijfmest

Vooral het injecteren van drijfmest doet de rode worm geen goed. ,,Het injecteren verstoort de grond, maar tegelijkertijd levert de verder verteerde mest de worm geen voedsel. Op land waar stalmest wordt gestrooid doet de worm het beter. De stro die daarin zit, levert de worm nog eten op.’’

Op intensief bewerkt land heeft de worm weinig te zoeken, concludeert Onrust. Met als gevolg dat de weidevogel er ook weinig heeft te zoeken. De kievit, bijvoorbeeld, voedt zich met de rode worm.

Kern van het verhaal in Oldehove: wil je goede grond, heb je wormen nodig. Het is precies de kennis die Gouden Gronden wil overdragen, zegt Stoeten. ,,Biologisch of gangbare landbouw, dat maakt niet zoveel uit. Het gaat erom dat we praktijkkennis aan elkaar overdragen.’’

Bron: dvhn.nl